Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçu (Mukavemet) Nedir?

Türk Ceza Kanunu 265. maddenin 1. fıkrasına göre; memur, polis, zabıta, avukat ya da hakim vb. gibi kamu görevlilerine karşı bu kamu görevlilerinin görevlerini yapmasını engellemek amacıyla cebir ya da tehdit kullanılması ile “görevi yaptırmamak için direnme” suçu meydana gelir. Söz konusu suç uygulamada “görevli memura mukavemet” olarak adlandırılırken halk arasında “polise mukavemet”, “zabıtaya mukavemet” vb. gibi isimlerle bilinen suç tipini meydana getirir.

Burada belirtmek gerekir ki söz konusu kamu görevlisine karşı pasif direnme suç olarak nitelendirilmez. Anacak, kamu görevlisine görevini yaptırmamak için icrai nitelikte yani aktif davranışlarla direnmek seçimlik hareketli bir suçtur. Bu nitelikteki fiiller tehdit ve cebir fiillerinin işlenmesiyle meydana gelmektedir.

Görevi Yaptırmamak için Direnme Suçunda Şikayet Süresi ve Dava Zamanaşımı Nedir?

Kamu görevlisine görevini yaptırmamak için direnme suçu takibi şikayete bağlı suçlar arasında değildir. Bu nedenle savcılık tarafından resen soruşturulan kamu görevlisine görevini yaptırmamak için direnme suçunda herhangi bir şikayet süresi öngörülmemiştir. Söz konusu suçun temel şekli için dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Dava zamanaşımı süresi içerisinde şikayet hakkı kullanılabilir.

Görevi Yaptırmamak için Direnme Suçunda Uzlaşma Nedir?

Uzlaşma kapsamına giren suçlarda uzlaşma, suç isnadı altındaki kişi ile söz konusu suçun mağduru olan kişinin bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasının sağlanmasıdır. Ancak, kamu görevlisine görevi yaptırmamak suçu uzlaşma kapsamında olan suçlardan biri değildir.

Türk Ceza Kanunu Uygulamasında Kamu Görevlisi Nedir?

Kamu görevlisi, görevi yaptırmamak için direnme suçunun mağduru konumundadır. Türk Ceza Hukuku uygulamasında kamu görevlisi tanımlaması oldukça geniş bir kavramdır. Türk Ceza Kanunu 6. maddenin 1. fıkrasına göre kamu görevlisi; “Kamu görevlisi deyiminden; kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi,” olarak tanımlanmaktadır.

Türk Ceza Kanunu’na göre yargı görevi yapanlardan bilirkişi, tanık, avukat, hakim, savcı vb. gibi; memur olanlardan zabıta, polis vb. gibi; seçilmiş olanlardan belediye başkanı, belediye meclis üyesi, muhtar, milletvekili vb. gibi; atanmış olanlardan ilçe seçim kurulu başkanı, seçim sandık başkanı vb. gibi kişiler uygulamada kamu görevlisi olarak kabul edilmektedirler.

Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçunun Unsurları Nelerdir?

• Görevi yaptırmamak için direnme suçunun faili bir kamu görevlisine karşı kamu görevlisinin görevini yapmasını engellemek amacıyla cebir ya da tehdit kullanan herkes olabilir.
• Söz konusu cebir ya da tehdit fiillerinin kamu görevlisine karşı işlenmesi görevi yaptırmamak için direnme suçunun meydana gelmesi için yeterli değildir. Söz konusu kamu görevlisinin yetki ya da görevi dahilinde hareket ettiği anda kendisine karşı tehdit ya da cebir kullanılmış olmalıdır. Yani söz konusu kamu görevlisi görevini icra etmezken ya da kendi görevi dahilinde bir iş yapmazken kişinin aleyhinde işlenen fiiller görevi yaptırmamak için direnme suçuna vücut vermez.
• Söz konusu kamu görevlisi görevini yapıp bitirdikten sonra kamu görevlisine karşı işlenen cebir ya da tehdit görevi yaptırmamak için direnme suçuna vücut vermez.
• Görevi yaptırmamak için direnme suçunun meydana gelmesi için kamu görevlisine uygulanan cebir ya da tehdit belli bir yoğunluğa ulaşmalıdır. Türk Ceza Kanunu 106. maddenin 1 fıkrasında yer alan “tehdit suçu” için öngörülmüş olan unsurların kamu görevlisine görevi yaptırmamak için uygulanması halinde görevi yaptırmamak için direnme suçunun meydana gelmesi kaçınılmazdır. Cebir fiili için önemli olan nokta ise; failin uyguladığı söz konusu fiiller Türk Ceza Kanunu 108. maddede düzenlenmiş olan “cebir suçu” seviyesine ulaşmamış olsa dahi görevi yaptırmamak için direnme suçu meydana gelmiş olur.

Görevi Yaptırmamak İçin Direnme (Mukavemet) Suçunun Cezası Nedir?

Türk Ceza Kanunu 265. maddede kamu görevlisine görevi yaptırmamak için direnme suçunun oluşması durumunda öngörülen cezalara yer verilmiştir. Bu cezalar;

TCK madde 265

“Kamu görevlisine karşı görevini yapmasını engellemek amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” (TCK madde 265/1)

“Suçun yargı görevi yapan kişilere karşı işlenmesi halinde, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” (TCK madde 265/2)

“Suçun, kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle veya birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranında artırılır.” (TCK madde 265/3)

“Suçun, silahla ya da var olan veya varsayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.” (TCK madde 265/4)

“Bu suçun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.” (TCK madde 265/4)

Burada belirtmek gerekir ki; 7243 sayılı kanunun 28. maddesine göre; kamuda ya da özel sağlık kuruluşlarında görev yapan sağlık personelleri ve yardımcı sağlık personellerine karşı görevi dahilindeki fiilleri icra ederlerken işlenen görevi yaptırmamak için direnme suçu, kanunda yer alan ceza miktarının yarı oranında artırılmasına sebep olur. Buna ek olarak, bu kişiler hakkında hükmedilen hapis cezaları ertelenemez.

Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçunda Haksız Tahrik Nedir?

Kişinin maruz kaldığı haksız bir fiilin kendisinde meydana getirdiği hiddet ya da şiddetli elemin etkisinde kalarak suç işlemesi halinde haksız tahrik uygulamasına göre ceza sorumluluğu indirilmektedir.

Kamu görevlileri görevlerini icra ettikleri tüm zamanlarda yasaya uygun şekilde davranmakla yükümlüdürler. Söz konusu kamu görevlisinin görevi sırasında muhatap olduğu kişilere karşı haksız bir şekilde hakarette bulunması, zor kullanması ya da başka biçimlerde kişileri söz ile tahrik etmesi halinde, söz konusu kamu görevlisine karşı görevi yaptırmamak için direnme suçunu işleyen kişi haksız tahrik indirimi uygulamalarından yararlanır.

Görevi Yaptırmamak için Direnme Suçunda Adli Para Cezasına Çevirme ve Erteleme Nedir?

İşlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte ya da tek başına uygulanabilen bir yaptırım türü olan adli para cezası, bazı suçlar için uygulanabilir. Bir kişiye görevi yaptırmamak için direnme suçu sebebiyle verilen hapis cezası, belirli koşullarla adli para cezasına çevrilebilir.

Erteleme ise; mahkemenin yaptığı yargılama sonucunda belirlediği cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesi olarak tanımlanmaktadır. Buna göre, görevi yaptırmamak için direnme suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi de mümkündür.

Görevi Yaptırmamak için Direnme Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Nedir?

Söz konusu sanık hakkında verilen cezanın belirlenen bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, bu denetim süresi içerisinde belirli koşullar yerine getirildiği durumda söz konusu ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması ve davanın düşmesine neden olan ceza muhakemesi kurumu hükmün açıklanmasının geri bırakılmasıdır. Kamu görevlisinin görevini yaptırmamak için ortaya konan tehdit ve cebir sebebiyle oluşan görevi yaptırmamak için direnme suçu hakkında verilen hapis cezasında hükmün açıklanmasının geri bırakılması mümkündür.