Spor Tahkim Mahkemesi (CAS/ TAS) Nedir?

Spor Tahkim Mahkemesinin Kuruluş Amacı, Görev ve Yetkileri

Spor Tahkim Mahkemesi, uluslararası niteliğe sahip, spor alanında çıkan uyuşmazlıklara dair tahkim yoluyla çözüm sunan bağımsız bir kuruluştur. İngilizce adıyla ‘Court of Arbitration for Sports’ yani CAS olarak kısaltılır ve Türkiye’de Spor Hukuku ile ilgilenen kişiler arasında da bu şekilde anılmaktadır.

CAS’ın merkezi İsviçre’de bulunmaktadır. Bu sebeple uyuşmazlık tarafları arasında aksine bir anlaşma olmadıkça İsviçre hukuku uygulanır. CAS, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından spor ile ilgili tüm uyuşmazlıkları çözebilmek adına kurulmuştur. CAS herhangi bir federasyona bağlı değildir.

Spor Tahkim Mahkemesinin Daireleri

Spor Tahkim Mahkemesi iki daireden oluşur. İlki Birinci Derece Tahkim Dairesidir. Bu dairede, spor hukuku sözleşmeleri veya haksız fiilden kaynaklanan uyuşmazlıklar genel olarak 6 ay ile 12 ay arasında çözümlenmektedir. İkinci dairesi, Temyiz Tahkimi Dairesidir. Burada da, spor teşkilat veya federasyonları tarafından alınan kararlardan doğan uyuşmazlıklar 4 ay gibi bir sürede çözümlenmektedir.

Ad Hoc Daireleri, sportif bir organizasyonun devamı sırasında talep edilmesi halinde organizasyonun bulunduğu yerde geçici olarak kurulur ve uyuşmazlıklar hakkında 24 saat gibi kısa bir süre içinde karar verir.

Spor Tahkim Mahkemesinin Spor Hukuku Uyuşmazlıklarını İncelemesi

CAS’ın baktığı uyuşmazlıklardan birkaç tanesi sıralanacak olursa bunlar; sponsorluk ve lisan sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar, sportif organizasyonların düzenlenmesine ilişkin uyuşmazlıklar, oyuncu transferlerine ilişkin uyuşmazlıklardır. Sınırlı sayıda olmamak üzere sayılan uyuşmazlıklar CAS’ın ilgilendiği başlıca uyuşmazlıklardır. Belirtilmelidir ki CAS ticari nitelik taşıyan uyuşmazlıklara karşı başvuru merciidir.

CAS, bünyesinde barındırdığı hakemler aracılığıyla ve tahkim yoluyla uyuşmazlıkları inceler ve haklarında karar verir. Uyuşmazlıkların CAS’a başvurabilmek için her iki taraf arasındaki sözleşmede veya spor kuruluşunun ana statüsünde uyuşmazlıklarda CAS’ın yetkili olduğu belirtilmiş olmalıdır. Bunun dışında ilgili spor federasyonundaki iç hukuk yollarının tüketilmiş olması gerekmektedir.

CAS’ın tazminata hükmetme, spor federasyonları tarafından-tanınıyor olması koşulu ile- alınan kararların iptali veya verilen cezanın kaldırılması, artırılması veya indirilmesi, kararı veren kuruluşa kararın geri gönderilerek yeniden görüşülmesini istemesi gibi kararları bulunmaktadır.

Spor Tahkim Mahkemesi Kararlarının Ulusal ve Uluslararası Alanda Tanınması

FIFA (Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği) Statüsünde, kararlarının son mercii olarak CAS’ı göstermektedir. FIFA Statüsü madde 63’e göre FIFA tarafından son karar mercii olarak alınan kararlara karşı, kararın tebliğinden itibaren 21 gün içinde CAS’a başvuruda bulunulabilir.

UEFA (Avrupa Futbol Federasyonları Birliği) ise Şampiyonlar Ligi Talimatına göre Şampiyonlar Ligi'nde oynanan maçlar bakımından CAS’ı yetkili kılmıştır.

Bir federasyonun CAS’ın yetkisini kabul ettiği durumlarda CAS ilk derece mahkemesi olarak karar verdiği halde yine tüzükte öngörülmüş olması koşuluyla bu kararın temyiz istemini de CAS’a yapabilecektir.

CAS kararlarının tanıma ve tenfizi bakımından Türkiye’nin de imzalamış olduğu ‘Tahkim Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Newyork Sözleşmesi’ bulunmaktadır. CAS yabancı bir mahkeme olduğundan buradan alınan kararların Türkiye’de geçerli olması ve icra edilebilirlik taşıması için kararın tanıma ve tenfizi gerçekleştirilmelidir. Türkiye, anlaşmayı imzalarken koyduğu iki çekince bulunmaktadır. Spor uyuşmazlıkları da dahil olmak üzere tanıma ve tenfiz yapılabilecek alanlarda daraltmaya gidilmiştir. Buna göre tanıma ve tenfizine imkan verilen Spor Hukuku uyuşmazlıkları yalnızca sponsorluk sözleşmeleri ve yayın sözleşmeleri gibi ticari nitelik taşıyan uyuşmazlıklar olacaktır.

Türkiye Futbol Federasyonu Statüsü madde 64’e göre;

‘FIFA ve UEFA Statüleri uyarınca, kesin ve bağlayıcı bir FIFA veya UEFA kararına yönelik tüm itirazlar İsviçre Lozan'da bulunan Spor Tahkim Mahkemesi (CAS/TAS) tarafından ele alınır. Ancak CAS/TAS, oyun kuralları ihlalleri, FIFA ve UEFA Statülerinin ilgili hükümleri doğrultusundaki askıya almalar veya TFF’nin bağımsız ve usulüne uygun olarak oluşturduğu Tahkim Kurulu tarafından alınan kararlar aleyhindeki itirazlara bakamaz.’

TFF, CAS’ın yetkisini kabul etmesine rağmen bir ayrıntı mevcuttur. TFF Tahkim Kurulu tarafından alınan kararlar aleyhine CAS’a başvurulamayacağı belirtilmiştir. Maddenin devamında;

‘TFF, kendisinin ve üyelerinin, futbolcuların, resmi görevlilerin ve müsabaka organizatörleri ve futbolcu temsilcilerinin FIFA veya UEFA organları ile CAS/TAS tarafından alınan ve kesinleşen tüm kararlarına tam olarak uymasını sağlar.’

Buna göre FIFA, UEFA organları ile Spor Tahkim Mahkemesi tarafından alınan ve kesinleşen kararlara uyulmasını TFF sağlamakla yükümlüdür.

Spor Tahkim Mahkemesine Karşı Başvurulacak Yollar

CAS tarafından verilen kararlar taraflara iletildikten sonra uyulması gereken kararlardır. CAS kararına itirazın bulunması halinde 30 gün içinde İsviçre Federal Mahkemesine başvuruda bulunulabilir. İsviçre Federal Mahkemesi kararına karşı temyiz başvurusunda bulunabilmek için ise mahkeme tarafından verilen karar bakımında ağır bir usul ihlali, yargılamanın adil yapılmamış olması, kamu düzenine açıkça aykırılık gibi durumlar mevcut olmalıdır.

Taraflar bakımından, İsviçre Federal Mahkemesinin kararının ardından tüm iç hukuk yollarının tüketildiği ve artık Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) başvurulabileceği kabul edilir.