İhbar Tazminatı Nedir?

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde işçi ya da işverenin fesih hakkını ortada haklı bir neden bulunmaksızın ve belirlenmiş olan ihbar süresine uygun olmadan fesih işleminin yapılması durumunda karşı tarafa ödemekle yükümlü olunan tazminat türüne ihbar tazminatı denir. İlgili kişiler sözleşme fesih haklarını kullanmadan önce söz konusu bu fesih sürelerine uymalıdır. Aksi takdirde bu süreler içinde işleyecek olan tazminatın ihbar tazminatı şeklinde ödenmesi gerekir. İhbar tazminatı ile ilgili düzenlemeler 4857 sayılı İş Kanunu 17. maddesinde yer alır.

İhbar Süreleri Nedir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki; ihbar tazminatı için belirlenmiş olan ihbar süreleri işçinin işyerindeki kıdemine göre farklılık gösterir. Söz konusu bu süreler asgari olmakla birlikte işçi ve işveren arasında yapılmış olan iş sözleşmelerinde bu sürelerin artırılması mümkündür. İhbar süreleri ile ilgili düzenlemeler 4857 sayılı İş Kanunu 17. maddesinde yer alır. İlgili madde aşağıda verilmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu Madde 17

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.

İş sözleşmeleri;

• a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
• b) İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
• c) İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
• d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,

Feshedilmiş sayılır.

Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir.

Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.

İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.

Yukarıda yer verilen kanunda belirtilen fesih sürelerinin başlangıcı; iş sözleşmesi feshine dair bildirimin yapıldığı gündür. Söz konusu bu sürelerin tamamlanması ile ilgili iş sözleşmesi feshedilmiş sayılır.

Günlük 2 Saat İş Arama İzni Nedir?

Kanun çerçevesinde asgari olarak ya da işçi ile işveren arasında süresi artırılarak belirlenmiş olan ihbar süresinin ardından, iş sözleşmesinin tarafı olan işçiye işveren tarafından iş araması için izin verilmesi İş Kanunu 27. maddesi ile zorunludur. Söz konusu iş arama izni işçinin iş saatleri içerisinde verilir ve bu süreler için işçinin maaşından kesinti yapılamaz. Bu uygulamanın amacı söz konusu işçinin işten ayrıldıktan sonra mağdur olmasının engellenmesi ve gelir kaybının önüne geçilmesidir. İlgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir;

4857 sayılı İş Kanunu Madde 27

Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.

İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir.

İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder

Yukarıda verilen kanun maddesi çerçevesinde işçiye verilecek olan iş arama süresinin en az 2 saat olması esası belirlenmiştir. Bu süre daha fazla tayin edilebilir ancak bu sürenin altına düşülemez. İşçinin diğer bir hakkı ise günlük olarak tanımlanan bu süreyi birleştirerek kullanmasıdır. Buna göre; işçi eğer isterse tüm iş arama izin sürelerini birleştirerek kullanabilir. Fakat uygulamanın işçi için söz konusu izinleri işten ayrılacağı günden önceki günlere denk getirecek şekilde kullanılması zorunluluğu vardır. Ayrıca söz konusu bu talebi işverene bildirmekle yükümlü olan işçi; gerekli şartları yerine getirerek hakkı olan iş arama iznine çıkabilir.

İhbar Süresi Beklemeden İşten Çıkma ya da Çıkarılma Nedir?

İhbar süresinin belirlenmesindeki temel amaç; iş sözleşmesinin tarafları olan işçi ve işverenin iş ya da gelir kaybı yaşamasının önüne geçmek için fesih öncesinde süre tayin etmektir. Söz konusu bu süreye uygun şekilde hareket etmeyen taraf, yukarıda açıklamış olduğumuz ihbar tazminatını karşı tarafa ödemekle yükümlü olur. Buna göre; ihbar süresine uymadan işten çıkan işçi ya da işçiyi işten çıkaran işveren ihbar tazminatı ödemekle yükümlü olur.

Burada önemle belirtmemiz gerekir ki; işçi ve işveren olan tarafların ikisi için de iş sözleşmesinin haklı bir nedene dayanarak feshedildiği durumlar burada istisna oluşturur. Eğer iş sözleşmesinin feshi haklı bir nedenle ortaya çıkarsa ilgili taraflar tarafından ivedilikle fesih hakkı kullanılabilir. Söz konusu bu halde tazminat ödemesi yapmak gerekmez.

İhbar Tazminatı Alacak Davası Nedir?

İhbar süresine uyulmadan feshedilen iş sözleşmeleri sebebiyle sözleşmenin tarafları arasında ihbar tazminatı alacağı ortaya çıkar. Söz konusu bu alacak; İş Hukuku hükümleri çerçevesinde açılacak olan ihbar tazminatı davası ile talep edilebilir. Hak düşürücü süreye tabi olan ihbar tazminatı davası ilgili sürenin tamamlanmasının ardından açılamaz.

İhbar tazminatı davası açmak için tanımlanmış olan hak düşürücü süre 5 senedir. Bu sürenin başlangıcı olarak iş sözleşmesinin bittiği tarih alınır. Eğer iş sözleşmesinin bitmesinin ardından 5 sene içerisinde ihbar tazminatı davası açılmaz ise söz konusu davayı açma hakkı kaybedilmiş olur.

İhbar Tazminatı Hangi Durumlarda Alınabilir?

Yukarıda kanun maddesinde yer verdiğimiz ihbar sürelerinin tamamlanmasını beklemeden iş akdinin feshini gerçekleştiren taraf, karşı tarafa ihbar tazminatı ödemesi yapmakla yükümlüdür. Bu taraf işçi ya da işveren olabilir.,

İstifa Eden İşçi İhbar Tazminatı Alabilir Mi?

İşten ayrılmadan önce ihbarda bulunan işçi kendisi için hak kayıplarının önüne geçmiş olur. Ancak işçi eğer ilgili iş yerinden istifa ederek ayrılmış ise; bu durumda işverenin değil kendisinin süre vermesi gerektiği için istifa eden işçi tüm koşullarda ihbar tazminatı alamaz.

Haklı Nedenle Fesih Halinde İhbar Tazminatı Nedir?

Feshin haklı bir fesih olması ihbar tazminatının söz konusu olması için gerekli olan bir durumdur. Buna göre; haklı bir sebebe dayanarak iş sözleşmesini fesheden taraf ihbar tazminatı ödemekle yükümlü olmaz. Eğer fesih haklı bir nedene dayanarak yapılmıyorsa ihbar tazminatı söz konusu olur.

İhbar Tazminatı Talebinde Görevli ve Yetkili Mahkeme Nedir?

İhbar tazminatı davası İş Hukuku Kanunu kapsamında değerlendirilir. Buna göre; ihbar tazminatı davalarına bakmakla görevli olan mahkeme iş mahkemesidir.