6325 sayılı kanun ile hukukumuza giren arabuluculuk kavramı söz konusu kanunda şu şekilde tanımlanmıştır,
Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde uygulanır. Şu kadar ki, aile içi şiddet iddiasını içeren uyuşmazlıklar arabuluculuğa elverişli değildir.
Adalet bakanlığına bağlı olarak sürdürülen arabuluculuk hizmeti, adalet bakanlığına bağlı; gerekli eğitimi almış ve başarı göstermiş en az 5 yıllık hukukçular arasından seçilmiş avukatlar tarafından arabuluculuk hizmeti verilmektedir.
Aslında arabuluculukta amaç taraflar arasındaki iletişim eksikliğini tamamlayarak kimin haklı kimin haksız olduğuna bakılmaksızın tarafların müşterek bir noktada veya çözüm şeklinde mutabık olmalarını sağlayarak uyuşmazlığı ortadan kaldırmaktır.
Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça arabulucu, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmakla yükümlüdür.
Başkaca bir usul kararlaştırılmadıkça arabulucu taraflarca seçilir.
Arabulucu, arabuluculuk faaliyetinin başında, tarafları arabuluculuğun esasları, süreci ve sonuçları hakkında gerektiği gibi aydınlatmakla yükümlüdür.
Zorunlu Ve İhtiyari Arabuluculuk
Taraflar, arabulucuya başvurmak, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak veya bu süreçten vazgeçmek konusunda serbesttirler. Bu kuralın istisnası İş Mahkemeleri Kanunu’na ve Türk Ticaret Kanunu’na göre belirli uyuşmazlıklar hakkında dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulmasının zorunlu olmasıdır.
Ticari davalar ve iş davalarına konu olan bazı hususlarda dava açmadan önce bir dava şartı olarak arabulucuya başvuru zorunluluğu vardır. Yani arabulucuya gidilmeden açılan dava usul şartı sağlanmadığı sebebiyle reddedilir.
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu’nun 73/A maddesiyle Tüketici mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklar açısından arabulucuya başvuru zorunluluğu getirilmiştir. Ticaret Kanunu ve İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca dava şartı olan zorunlu arabuluculuk müessesesi mevcuttur.
Taraflar, uyuşmazlığın çözümü için dava açmadan önce arabulucuya başvurmayı tercih edebilirler, üzerinde tasarruf edebilecekleri her türlü özel hukuk uyuşmazlığıyla ilgili ihtiyari arabuluculuk yoluna başvurabilirler.
Başvuru Nereye Yapılmaktadır?
İhtiyari arabuluculukta taraflar arabulucu sıfatına sahip kişinin süreci yönetmesi hususunda anlaşabilirler. Tarafların arabulucu konusunda anlaşamamaları durumunda arabuluculuk bürosuna başvuru yapabilirler.
Zorunlu arabuluculukta örneğin bir iş davasında arabuluculuk için başvuru işçi tarafından yapılacaksa; işverenin ikametgahının bulunduğu veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna başvurulabilir. Arabuluculuk için başvuru işveren tarafından yapılacaksa; işçinin ikametgahının bulunduğu veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna başvurulabilir. Arabuluculuk bürosu olmayan adliyelerde arabuluculuk bürosunun görevi sulh hukuk mahkemesi yerine getirir.
Toplantıya Katılmayan Tarafın Sorumluluğu Nedir?
Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmez.
Arabuluculuk Ücretini Kim Öder?
Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları hâlinde, arabuluculuk ücreti, aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanır.
Hangi Uyuşmazlıklar İçin Arabulucuya Başvurulamaz?
Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri hukuki sorunlara ilişkin uyuşmazlıklar arabuluculuk yoluyla çözülemez. Aile içi şiddet iddiasını içeren uyuşmazlıklar, ceza davaları, idari yargının görevine giren tam yargı ve iptal davaları, iş hukukunda hizmet tespit davası, vergi hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların varlığı halinde tarafların isteği doğrultusunda arabulucuya gidilemez.
Geneli kamu hukukundan kaynaklanan arabulucuya gidilemeyecek durumlar harici tarafların üzerinde serbest bir şekilde tasarruf edebileceği hemen hemen her konuda arabulucuya başvurmak mümkündür.
Mükyen Hukuk Bürosu uzman avukatlarından randevu almak için:
Diğer Makalelerimiz:
