Mahsup Nedir?

Öncelikle tanımından başlamak gerekirse; ceza hukuku çerçevesinde mahsup etmek mahkumiyet cezası alan bir hükümlünün cezasından belirli kalemleri düşürmek anlamını taşır. Buna göre ceza hukuku bağlamında mahsup etmek mahkum edilen hükümlünün cezasının düşürülmesidir.

Burada vurgulamak gerekir ki; mahsup etmek tabiri yalnızca ceza hukuku alanında değil aynı zamanda özel hukuk alanında da kullanılır. Mahsup etmek kavramının özel hukuk alanında kullanımı borçların ödenmesi konusunda gündeme gelir. Herhangi bir borcun ödenmesi amacı ile yapılan kısmi ödemeler, söz konusu borcun tamamından mahsup edilir. Yapılan kısmi ödemeler sonucunda kalan borca da bakiye borç denilir. Özel hukuk alanında söz konusu borçlu temerrüde düşmemiş olması koşulu ile yapmış olduğu kısmi ödemenin ana borcundan düşürülmesini talep etme hakkına sahiptir. Söz konusu bu işlem tek taraflı bir işlemdir ve bu işlem için alacaklının rızasının alınmasına gerek duyulmaz. 6098 Sayılı Borçlar Kanunun 101. Ve 102. Maddelerinde mahsup edilme ile ilgili düzenlemeler yer alır ve ilgili kanun maddelerine aşağıda yer verilmiştir.

Borçlar Kanunun Madde 101

Birden çok borcu bulunan borçlu, ödeme gününde bu borçlardan hangisini ödemek istediğini alacaklıya bildirebilir.

Borçlu bildirimde bulunmazsa, yapılan ödeme, kendisi tarafından derhâl itiraz edilmiş olmadıkça, alacaklının makbuzda gösterdiği borç için yapılmış sayılır.

Borçlar Kanunun Madde 102

Kanunen geçerli bir açıklama yapılmadığı veya makbuzda bir açıklık bulunmadığı durumda ödeme, muaccel borç için yapılmış sayılır. Birden çok borç muaccel ise ödemenin, borçluya karşı ilk olarak takip edilen borç için yapılmış olduğu kabul edilir. Takip yapılmamış ise ödeme, vadesi ilk önce gelmiş olan borç için yapılmış olur.

Birden çok borcun vadesi aynı zamanda gelmişse, mahsup orantılı olarak; borçlardan hiçbirinin vadesi gelmemişse ödeme, güvencesi en az olan borç için yapılmış sayılır.

Ceza Hukukunda Mahsup Etmek Nedir?

Daha önce de belirttiğimiz gibi; Ceza hukuku alanında mahsup etmek kavramı hapis cezası alan hükümlünün cezasının indirilmesi olarak işletilir. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 63. Maddesinde mahsup ile ilgili olarak “Hüküm kesinleşmeden önce gerçekleşen ve şahsi hürriyeti sınırlama sonucunu doğuran bütün haller nedeniyle geçirilmiş süreler, hükmolunan hapis cezasından indirilir. Adlî para cezasına hükmedilmesi durumunda, bir gün yüz Türk Lirası sayılmak üzere, bu cezadan indirim yapılır.” ifadelerine yer verilmiştir.

Hükümlü hakkında verilen hapis cezasından mahsup edilecek haller şunlardır:

Mahsup ve Tutuklama Nedir?

Öncelikle burada vurgulamak gerekir ki; ağır ceza mahkemesinin görev alanına girmeyen hallerde ilgili kişinin tutukluluk süresi en fazla bir yıl olabilir. Ancak gerekli şartların ve zorunlu hallerin mevcudiyeti halinde söz konusu bu süre altı ay uzatılabilir. Şüpheli ya da sanık olan kişi hakkındaki tutuklama kararı en kısa sürede ilgili kişinin yakınlarına haber edilir. Bu çerçevede de tutuklu kalınan süreler mahkum olunan hapis cezasından mahsup edilmek yolu ile düşülmüş olur.

Mahsup ve Gözaltı Nedir?

Öncelikle burada belirtmek gerekir ki; Cumhuriyet Savcısı tarafından gözaltı kararı verilebilmesinin şartı söz konusu suçun şüpheli tarafından işlendiğine dair somut delillerin mevcut olmasıdır. Somut delillere ek olarak şüpheli kişi hakkındaki soruşturmanın sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için ilgili kişinin gözaltına alınmasının zorunlu olması gerekebilir. Söz konusu bu halde gözaltına alınan kişinin yakınlarından birine gecikmeksizin derhal haber verilir. Cezanın kesinleşmesinin ardından ise ilgili kişinin gözaltında geçirdiği süreler hükmedilen hapis cezasından mahsup edilmek yolu ile düşülür.

Mahsup Edilen Sürelerin Mahkumiyetten Fazla Olması Halinde Ne Olur?

Daha önce de belirttiğimiz gibi kişi hakkında mahkumiyet kararı verilmesinden ve söz konusu kararın kesinleşmesinden önce söz konusu kişinin hürriyetini kısıtlayan tutuklama, gözaltına alma ya da gözlem altına alma gibi kararlar verilmiş ise buralarda geçirilen süreler kişinin mahkum edildiği cezadan mahsup etmek yolu ile düşürülür. Ancak söz konusu kişinin tutuklu, gözaltında ya da gözlem altında geçirdiği süreler ceza davasında verilen mahkumiyet süresinden fazla ise ya da ilgili kişiye yalnızca adli para cezası verilmiş ise kişi haksız yere ceza infaz kurumunda kalması nedeniyle uğramış olduğu maddi ya da manevi zararları devletten talep edebilir.